lunes, 4 de julio de 2011

QAWAQ, edicion No. 15 del 1ro. de Julio del 2011


KAWSAY MIRACHISPA KAWSANCHIK

Sasam qawachkay mana imapaq allin runakunata; purinku kay pachapi mana kawsay mirachispa, anka hinan muyuyllanku, qillakuywan, yanqa tiakuywan kuskachakuspa, aswanraq nichkanku llapallanchiksi chaynalla kawsakuchwan, llutan kullu hina. Ancha nanaypaqmi qawachkanchik imaynam kay pachapi yaykuykurun llutan millapa kawsay, tanqayllawanña maqayllawanña runamasinkunata ñakarichinku, sipiq sacha apukunapaq llamkachinku, mana chaninchaspa, sichu mana munaptinqa sipiruspa.

Llapallanchik kawsachkanchikqa pachamamanchikpa wasichapi, kukkunapas wakinkunapas kuskam kachkanchik; llapanchikmi Kawsay kanchik: runakuna, uruchakuna, wayrapas, parapas. Imapas mayqintata qapiptin, paqarin mincha sutim ñuqanchikta hapiwasun imaynampipas. Kaytamiki yuyayniyuq Ñawpa tayta mamanchik sumaqta yachaykurqaku, hinaspamiki paykuna sumaq kawsayta yachachiraku.

Waranqa waranqa watakunapim sumaq kawsaypi wiñaypaq llallimuranchik, chayraykutaq llapan llaqtakunapas ñawpa tayta mamanchikpa kawsayninkunawan, mikuyninkunawan mikunku, allinchakuspa, kikin qasqumpi, ayankupipas. Imaynam llapan ñawpallaqtakuna hina tukuy kawsaypi kuska kasqanchiqta yacharuspa, sumaq kawsaypi tiyayta yacharunchik, kuyay kuyakuspa, wayllunakuspa, yanantin llapanchikta raymikuspa.

Kikin kawsaytam rayminchik, llapan uywankusqantapas, paywanmi allichakunchik, inaspataqmi kikinchik mirachiyta yacharunchik; chaypaqmi kawsakunchik, chaynatam kusikunchik. Ari, ñawpa tayta mamanchikmi ñanchakurqaku Ñuqanchikpaq, chay purikusqan ñankunapi saywachaspa yachachiwasqaku, chaykunata yuyarispam sunqunchik kusikuspapas nanan. Sullka kaspa kusiypi kawsayninchikta yuyarispam waqakunchik; pampakunata, urqukunata, wayqukunata yuyarispa, ayllunchikta yuyarispa, chaypi wawqi paninchikkunata takiyninchikta, tusuyninchikta, tukuy rayminchikkunatapas, kacharparitapas, llampuchikuspa, kutinanchikpaq.

Manan allinchu nispa kay tuta tutapi kawsayta mana munakunichu, uku sunqunchik tiasqanmantaraq qaparichkaniku, sumaq kawsayta amachaykunapaq, llapan runakuna tiakunampaq waytachispa, ruruchispa, mirachispa, qasilla, kuskalla, llapallanchik wawqi panikuna hina. Pim kasqanchikpas manan chiqninakunapaqchu, rakinakunapaqchu, awanakuytam maskaniku llapallanchik, qatun llikllata, marqakunanchikpaq. 

VIVIMOS FRUCTIFICANDO LA VIDA

Nos cuesta mucho ver que existen personas que pasan por esta vida sin fructificarla, pasan nomás, por pasarla, conformándose con el apego al ocio y la comodidad, y piensan que así debemos conducirnos todos, como un trozo de tronco inservible. Mas doloroso aún es comprobar que en el mundo se ha instalado un modelo de vivir criminal y antinatura; una manera de existir imponiéndose a los demás por la fuerza, dominándolos, explotándolos, y si se resisten, exterminándolos. Aniquilando la vida.

Todos los seres que vivimos cobijados por la pachamama, dependemos unos de otros, sin excepción; todos somos importantes: un ser humano, un insecto, el viento y la lluvia. Lo que ocurra con cualquiera de nosotros, inevitablemente tarde o temprano nos ocurrirá también a los demás de un modo u otro. Entender esta realidad es una sabiduría que permitió a nuestros ancestros, vivir felices, en armonía y equilibrio con todos.

Durante miles de años progresamos fructificando la vida y gracias a ello, el mundo entero pudo beneficiarse con los frutos que nuestros abuelos fueron capaces de fructificar, no solamente a nivel de alimenticio, sino también en cuanto a la salud física y espiritual. Como casi todos los pueblos ancestrales saber que somos parte de un maravilloso balance e interdependencia nos alentó a crear tradiciones culturales basadas en el respeto, el cariño, los emparejamientos y las celebraciones.

Le rendimos culto a la vida misma, y todas sus expresiones, nos regocijamos por ella y nos hacemos felizmente responsables de fructificarla, es esa nuestra razón de existir y nuestro medio de conocer la felicidad. Si, nuestros ancestros dejaron huellas que nos permitieron conocerla, pedacitos que pudimos disfrutarla, por eso somos nostálgicos. Nos causa una mezcla de tristeza y profunda alegría el recordar nuestra vida infantil, en el campo abierto y la naturaleza con todo su concierto y armonía. Nuestra familia, nuestro ayllu, nuestros amigos de entonces, nuestra música y canto, nuestras danzas, celebraciones a todo y los kacharpary con promesa de retorno.

No podemos resignarnos a la oscuridad que se ha instalado en el mundo, desde lo mas profundo de nuestro corazón, tenemos el palpitar que nos hace levantar nuestras voces para defender la vida y para que la fructifiquemos en paz y armonía, todo los hermanos y hermanas sin distinciones. Nuestra condición nacional no busca dividir sino tejer y entretejer la diversidad, la inmensa y hermosa manta que nos cobije a todos.

No hay comentarios:

Publicar un comentario